Pozycja ustrojowa i zakres kompetencji Rzecznika Praw Obywatelskich jako gwaranta ochrony praw i wolności człowieka i obywatela.

Rzecznik jest organem samodzielnym oraz instytucjonalnie oddzielonym od innych organów państwowych. Rzecznik jest w swojej działalności niezawisły i odpowiada jedynie przed Sejmem, na zasadach określonych w ustawie. Urząd został powołany w celu ochrony praw i wolności człowieka i obywatela. Rzecznikiem może być obywatel polski wyróżniający się wiedzą prawniczą, doświadczeniem zawodowym oraz wysokim autorytetem ze względu na walory moralne i wrażliwość społeczną. Rzecznika powołuje Sejm za zgodą Senatu na wniosek Marszałka Sejmu albo grupy 35 posłów na 5-letnią kadencję. Podstawowym zadaniem Rzecznika jest kontrola sposobu przestrzegania praw i wolności obywateli w działalności innych organów państwa, bada działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych praw i wolności zarówno pod kątem naruszenia prawa, jak i naruszenia zasad współżycia społecznego i sprawiedliwości społecznej. Pozycja Rzecznika została zakwalifikowana jako sui generis organ kontroli i ochrony prawa. Niezawisłość Rzecznika gwarantuje immunitet . Do zadań zalicza się ochronę praw i wolności obywateli, jak i bezpaństwowców oraz cudzoziemców. Rzecznik wykonuje swoje zadania poprzez rozpatrywanie indywidualnych skarg obywateli. Rzecznik stoi na straży wolności i praw człowieka i obywatela określonych w Konstytucji oraz ustawach. W sprawach o ochronę tych praw Rzecznik bada, czy wskutek działania lub zaniechania organów, organizacji i instytucji, obowiązanych do przestrzegania i realizacji tych wolności i praw, nie nastąpiło naruszenie prawa, a także zasad współżycia i sprawiedliwości społecznej.